De Bergen Zuid

hoe geef je vorm aan de stad van de toekomst?


project: Bergen Zuid | locatie: Eindhoven | opdrachtgever: Van Wijnen | tijdvak: 2016-2017


Inzending tender Deken van Somerenstraat, een voorstel voor binnenstedelijk wonen


Bergen Zuid – the future of smart urban living

De stad is van iedereen. De stad is de toekomst. Hoge dichtheid is de toekomst van de stad. Maar hoe maak je die hoge dichtheid leefbaar? En hoe zorg je dat de menselijke schaal niet verloren gaat in hoogte en veelheid?

In samenwerking met Van Wijnen en Houben / van Mierlo hebben we deze vraag beantwoord met ons plan voor het door de gemeente Eindhoven uitgeschreven herontwikkelingstraject Deken van Somerenstraat.

 

De ontwerpopgave ‘Deken van Somerenstraat’ zien wij als katalysator voor het zuidelijk deel van de Bergen. Het is de aanjager en verbinder, voor en door mensen. Van ‘space’ maken wij ‘place’: een plek waar de ambities van Eindhoven gecombineerd worden met het unieke DNA van de Bergen. Een ‘hot spot’ met internationale allure; dat is Bergen Zuid!

Visie en ambitie

De Bergen is een geliefde wijk in Eindhoven die deel uit maakt van het stadsdeel Centrum en ook wel bekend staat als het ‘Quartier Latin’ van Eindhoven. Deze gezellige sfeer van De Bergen eindigt gevoelsmatig bij de Grote Berg. Ook de Deken van Somerenstraat is in haar huidige conditie een lege ruimte, een ruimte ‘in transit’. Een ruimte om snel te parkeren om je kind naar school te brengen of van school op te halen of om je auto achter te laten op weg naar je werk of die ene winkel in de stad.

De herontwikkeling van de Deken van Somerenstraat zien wij als kans om dit te doorbreken. Van een ‘space’ een ‘place’ te maken die tevens het gebied rondom de Deken van Somerenstraat versterkt en verlevendigt. De Grote Berg is straks niet meer de grens van De Bergen, maar een bloeiende straat die De Bergen met de Bergen Zuid verbindt. De Bergen Zuid wordt een gewaardeerd stadsdistrict met internationale allure, een aantrekkelijk plek voor de bestaande en nieuwe Eindhovenaren die comfortabel in een gezonde, duurzame en levendige binnenstad willen leven.

Wij hebben onszelf de vraag gesteld wanneer het in een binnenstad prettig wonen is; zowel nu als in de toekomst. Onze visie hierop is vertaald naar ‘kernwaarden’. Vanuit deze kernwaarden hebben wij de Bergen Zuid vormgegeven.

AUTOVRIJE ZONEVan ‘space’ naar ‘place’

Om een nieuwe duurzame leefomgeving te creëren, zijn ingrepen in de bestaande ruimtelijke structuur noodzakelijk. De eerste stap is het afsluiten van de Deken van Somerenstraat voor gemotoriseerd verkeer. Natuurlijk met uitzondering van de hulpdiensten, hun aanrijroute blijft gehandhaafd.


MENSELIJKE MAATKleine schaal is groots leven

Stap twee is een nauwgezette verkaveling waarbij een hoge dichtheid van wonen en voorzieningen hand in hand gaat met een hoge verblijfskwaliteit van de publieke ruimte. Een hogere dichtheid die zorgt voor kansen in plaats van bedreigingen; geïnspireerd op de Parijse dichtheden. Zorgvuldig passen wij de nieuwe stedelijke ruimte in de bestaande structuur waarbij we enkel DVS 4 slopen. Hierdoor behouden we grotendeels het beeld en geven we een kans om het gebied meer te openen; maatwerk is de voorwaarde voor succes. Slanke bouwvolumes met een rijk profiel van 4 tot 7 lagen hoog. Deze volumes hebben maximaal contactoppervlak met de publieke ruimten en vanwege hun rangschikking ontstaan doorgangen van en naar de omgeving; zo worden nieuwe verbindingen gelegd met de Grote Berg.


LOKALE KRACHTMét en voor mensen

Voor een goede ruimtelijke en programmatische aansluiting op de bestaande gebouwen en functies, hebben we gesproken met de belanghebbenden in het gebied (school, brandweer, bewoners, Lumens, etc.). In deze gesprekken zijn randvoorwaarden, wensen, belemmeringen en juist ook kansen naar voren gekomen. Deze input hebben we meegenomen en vertaald in een ruimtelijk
concept. De bestaande en nieuwe bouwvolumes zijn zo gerangschikt dat:

Bergen Zuid – 3

PUBLIEKE RUIMTEPrettige groene verblijfsplekken

De nieuwe tuinen en de groene pleinen worden bijzondere publieke- en semipublieke ruimtes met elk een eigen karakter. Hier kan het werk van Jan Wils een nieuwe betekenisvolle vorm en plaats krijgen. In fase 2 wordt dit in samenwerking met Jan Wils nader onderzocht voor definitieve uitwerking.


FUNCTIEMIXLevendige straatcultuur

Aan de nieuwe straat en de pleinen worden voorkanten (voordeuren) geprojecteerd. Op maaiveld wordt een mix aan functies toegevoegd die past bij het DNA van Bergen Zuid. 24/7 zicht op de publieke ruimte verhoogt het gevoel van sociale veiligheid en het creëert een ruimte die uitnodigt tot verblijf en ontmoeting en geeft gevoel van verbinding en eigenaarschap.


LOKALE KRACHTEen Eindhovens ontwerp dat aansluit op bestaande waarde

De architectuur van de bestaande en nieuwe bebouwing wordt geleed in drie werelden: De benedenwereld; is open en transparant; ze ligt soms half verdiept of juist opgetild aan semi-publieke terrassen, maar heeft steeds een gezicht naar de publieke ruimte. De middenwereld; is een witte wereld met grote industriële vensters; deze wereld refereert aan de Eindhovense architectuur-iconen als Lichttoren en Klokgebouw. De bovenwereld; is een lichte en groene wereld van dakterrassen en riante uitzichten over de stad.

VOOR IEDEREENEen duurzame leefomgeving

Programma Bergen Zuid is zeer divers en zal een kleurrijke mix aan mensen aanspreken. Een mix die complementair is aan het bestaande aanbod in De Bergen. Flexibiliteit voor de huurwoningen zit straks onder andere in de flexibiliteit van het huurcontract. Daar is vraag naar. Voor de koopwoningen is flexibiliteit en keuzevrijheid in de grootte van de woning en de indeling ervan.

De sociale verbinding; in samenwerking met Lumens wordt gekeken of in functies als de fietsenwerkplaats en het FabLab, werkplekken gecreëerd kunnen worden voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Op deze manier vertegenwoordigen deze programma-onderdelen behalve hoogwaardige voorzieningen voor bewoners een bijzonder maatschappelijk kapitaal.

Vrij van autoverkeer en omsloten door de nieuwe bebouwing transformeert de Deken van Somerenstraat hier in een urbaan plein. Diverse horeca, een galerie, een fablab, een fiets-repair café en de entrees van de aangrenzende woongebouwen zorgen voor levendigheid zonder de concurrentie aan te gaan met de aangrenzende winkel- en horecagebieden. Dit plein vormt de aanloop tot de totale Bergen en heeft de intrinsieke mogelijkheid de Grote Berg mee te nemen in de transformatie van ‘space of flow’ naar een kwalitatieve ‘space of place’.


DE SPEELTUINEen plaats voor Homo Ludens

Zowel volwassenen als kinderen gebruiken deze weelderige tuin met diverse multifunctionele objecten, kunstwerken en een golvend landschap. Overdag behoort deze tuin aan de school toe, ‘s avonds transformeert de tuin in een prettige verblijfplaats voor bewoners en bezoekers. De aangrenzende bistro gebruikt een deel van deze tuin als terras.

VOORUITSTREVENDEen nieuwe mobiliteit

De Bergen loopt voorop! Het autobezit is erg laag en via diverse ‘communities’ worden auto’s tegen een vergoeding te leen aangeboden. Dit past ook helemaal bij het type mensen dat in De Bergen woont; vooruitstrevend.
In de Bergen Zuid gaan wij actief inzetten het autobezit verder terug te brengen en fietsen te stimuleren. Dit gaan wij doen door:

In overleg met de school is een K&R zone met 24 parkeerplaatsen in de Don Boscostraat toegevoegd. Ook de parkeerplaats aan de Rungraaf gaat als K&R zone fungeren nu kinderen veilig via De binnentuin van Bergen Zuid naar school kunnen lopen. Deze route is nu helemaal autovrij! In totaal kunnen 64 parkeerplaatsen voor halen en brengen gebruikt worden. Aangezien dit vroeger 55% bezet was, is de nieuwe situatie niet verslechterd.

VOORUITSTREVENDDe gezonde stad

Eigenlijk willen we het niet eens over duurzaamheid hebben, omdat het voor ons vanzelfsprekend is. Natuurlijk is BENG van toepassing en committeren wij ons hieraan. Aan de basis van ons plan ligt het maken van een gezonde stad met de mens als vertrekpunt. De groene invulling van ons plan draagt nadrukkelijk hiertoe bij. De groene daken en tussentuinen op het maaiveld geven lucht aan de omgeving, filteren het fijnstof en voorzien in de waterberging en infiltratie van het hemelwater in het gebied. De monumentale bomen in het plan blijven behouden en dragen bij aan dit groene karakter.

Door de gelaagdheid in de gebouwen ontstaan verspringende terrassen met hangende tuinen die zijn georiënteerd op de zon. Dit geeft lucht en licht in ons plan. De bovenste daken van de gebouwen zijn allemaal voorzien van PV-panelen en wekken de energie op voor de gebouwen en hun bewoners. We maken gebruik van hernieuwbare energiebronnen en zien af van fossiele brandstof.

We passen duurzame materialen, hoge isolatiewaarden en lichte bouwmaterialen toe. De gebouwen zijn aanpasbaar, flexibel ontworpen en geven optimale ruimte aan veranderingen in de toekomst.De auto is ondergeschikt. Door het promoten en faciliteren van de fiets en vrij baan te maken voor voetgangers stimuleren we beweging en dragen ook op deze manier bij aan de gezonde stad.

Wij focussen niet alleen op de technische aspecten van duurzaamheid. De Bergen Zuid staat voor een gezonde leefomgeving met veel zon, groen en verse lucht. Kuuroorden worden niet voor niets gebouwd in de Bergen!